Centrum Wspierania Rodziny

We czwartek, 14 czerwca, salę teatralną w Pałacyku „Sokół”, mimo niesprzyjającej aury, wypełniło ponad 140 osób – uczestników kolejnego spotkania edukacyjnego dla rodziców, wychowawców i nauczycieli, zorganizowanego tradycyjnie pod honorowym patronatem i przy osobistym udziale Burmistrza Miasta i Gminy Skawina.

Gościem spotkania i autorem pasjonującego wykładu był – urodzony w Skawinie, znakomity polski psychiatra o międzynarodowej sławie – prof. dr hab. Jacek Bomba. Niezwykłość profesora Jacka Bomby polega, między innymi, na jego niebywałej zdolności dokonywania syntezy pozornie niemożliwych do pogodzenia postaw i stanowisk: znakomitego lekarza – wyrastającego z tradycji krakowskiej szkoły psychoterapii humanistycznej, pełnego zapału i dynamizmu obrońcy i pomocnika osób chorych, którzy z trudem radzą sobie z problemami egzystencjalnymi, a zarazem wybitnego naukowca, teoretyka medycyny, twórcy i kierownika Kliniki Psychiatrii Dzieci i Młodzieży CM UJ w Krakowie, nadającego kierunek współczesnej, światowej psychiatrii.

Temat wykładu profesora dotyczył możliwości zapobiegania zaburzeniom psychicznym i zaburzeniom zachowania u dzieci i młodzieży, co wzbudziło ogromne zainteresowanie mieszkańców naszego miasta i gminy. Znakomity prelegent, prezentując wybrane fakty, oparte na najbardziej współczesnych osiągnięciach medycyny do swojej praktyki klinicznej wskazywał, iż rozwój emocjonalny dzieci i młodzieży nie zawsze przebiega w sposób harmonijny. Strach, lęk, złość, niezadowolenie to emocje, które przeżywamy wszyscy, ale jeśli dotkną nas w stopniu nasilonym, a dodatkowo w czasie, kiedy nasza odporność, dojrzałość układu nerwowego jest mniejsza – przynoszą zachwianie naszego rozwoju.

Profesor rozpoczął swój wykład, stwierdzając: narzekanie na dzieci i młodych ludzi jest zjawiskiem starym jak cywilizacja. Starsi nie są zazwyczaj zadowoleni ze sposobu bycia i zachowania młodego pokolenia. Postrzeganie niezadowalających sposobów bycia dzieci i młodzieży jako zaburzeń zdrowia psychicznego jest w tym kontekście sprawą stosunkowo, a może nawet całkiem, świeżą. Do pierwszej połowy ubiegłego wieku traktowano je jako wady wrodzone, bądź jako wyraz zaniedbania moralnego, a nawet świadomego wyboru zła. Dzieci traktowano pod tym względem tak samo, jak dorosłych i karano sądownie – wedle tych samych zasad – do kary śmierci włącznie. Konsekwencją zainteresowania medycyny zdrowiem psychicznym dzieci były badania nad tym, co prawidłowe oraz nad związkami miedzy tym, co nieprawidłowe, a chorobami (zazwyczaj rozumianymi jako degeneracja) mózgu. Z drugiej strony, dość wcześnie pojawiła się koncepcja przejściowego zakłócenia przeżywania i zachowania, z której młody człowiek miał „wyrosnąć”.

W dalszej części swego wykładu wybitny skawinianin dowodził, że w ciągu niemal stu lat rozwoju psychiatrii (wcześniej neurologii, teraz neuropsychiatrii), okresu intensywnego rozwoju nie rozstrzygnięto pytania o swoistość zaburzeń psychicznych i zachowania, pojawiających się swoiście u dzieci i u adolescentów. Dominuje jednak naukowe przekonanie – jak twierdził profesor – że dzieci nie „wyrastają” z kłopotów i trudności. Może najbardziej znane są badania Lee Robin w USA pokazujące, że dzieci z zaburzeniami zachowania w dorosłości częściej łamią prawo i są karane. Cytując prowadzone przez siebie badania, profesor J. Bomba stwierdził, że dzieci depresyjne w okresie dorastania gorzej układają swoje życie w dorosłości i częściej korzystają z leczenia (nie z pomocy psychiatrii).

Profesor odniósł się również do kwestii znaczenia środowiska wychowawczego, jako swoistego tła w ewolucji różnych zaburzeń rozwoju psychicznego człowieka. Wyposażenie genetyczne wyznacza jedynie kierunki i granice rozwoju, reszta to kwestia tła – twierdził profesor. Wskazał, na przykład, że dziecko poddawane w rodzinie nadmiernej krytyce, któremu stawia się nieadekwatne wymagania może ujawniać w przyszłości niepewność w zakresie własnej wartości. Towarzyszyć mu też mogą nieprzyjemne emocje: poczucie bezradności, lęk przed oceną, złość na siebie i innych, nieśmiałość. Dowodził, że badania prowadzone nad rozpowszechnieniem i występowaniem zaburzeń zdrowia psychicznego wskazują na narastanie wskaźników zaburzeń zdrowia psychicznego u dzieci i u dorastających. Zadawał jednak nieco prowokacyjne pytanie, czy dane epidemiologiczne są realnym następstwem wzrostu ich częstości, czy też może większego zainteresowania sferą psychiczną człowieka i poprawy dostępności usług psychologicznych oraz psychiatrycznych. Podążając za koncepcją Antoniego Kępińskiego – mówił profesor – badamy od blisko 40 lat stan zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży stosując przesiewową diagnozę depresji młodzieńczej. Podejmujemy też próby interwencji, której celem jest udzielenie bezpiecznego wsparcia w procesie rozwoju.

Kończąc wykład, prof. J. Bomba powiedział: starałem się przedstawić wszystkie te czynniki, które mają znaczący wkład w zwiększenie ryzyka wystąpienia zaburzenia, a także takie, które mogą zwłaszcza u dzieci zniwelować niekorzystny wpływ patogenetycznego czynnika, a nawet obrócić jego działanie na korzyść dziecka. Tak uważa się np. o traumie. Jeśli dziecko doświadcza traumy, a może mieć bezpieczne oparcie w bliskiej osobie, najczęściej matce – unika niekorzystnych następstw traumy, a być może nawet rozwija się w wyniku tego doświadczenia lepiej. Potrzeba przywiązania jest pierwotna i powinna być zaspokojona. Sposób zaspokojenia tej potrzeby wpływa na możliwość korzystania ze wsparcia emocjonalnego w późniejszym życiu – konkludował profesor. Po wykładzie zainteresowani uczestnicy mieli możliwość osobistej rozmowy ze znakomitym gościem i indywidualnego zadawania pytań.

Organizatorami spotkania edukacyjnego, zorganizowanego w ramach Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii byli: Urząd Miasta i Gminy w Skawinie, Centrum Wspierania Rodziny w Skawinie, Specjalistyczna Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna w Skawinie, Gimnazjum nr 1 im. Noblistów Polskich w Skawinie, Biblioteka Pedagogiczna w Skawinie we współpracy z Centrum Kultury i Sportu w Skawinie.

Prof. dr hab. med. Jacek Bomba urodził się w 1941 roku w Skawinie, od wielu lat mieszka w Krakowie. Od początku kariery naukowej jest związany ze swą uczelnią macierzystą – krakowską Akademią Medyczną (obecnie Collegium Medicum UJ). Jego nauczycielami byli m.in. prof. Antoni Kępiński i prof. Maria Orwid – legendy polskiej psychiatrii, lekarze-humaniści, którzy głosili przekonanie, że psychiatra to nie zawód, lecz powołanie, a psychiatria to nie wyłącznie akademicka dyscyplina nauki, lecz przede wszystkim misja spieszenia z pomocą ludziom cierpiącym. Dlatego też, Jacek Bomba już jako młody naukowiec interesował się praktyką terapeutyczną w równym stopniu, co badaniami naukowymi. W końcu lat 70. brał udział w tworzeniu przy Akademii Kliniki Psychiatrii Dzieci i Młodzieży – pierwszej tego rodzaju placówki w Polsce, przez wiele lat był jej kierownikiem, łącząc tę funkcję ze stanowiskiem kierownika Katedry Psychiatrii Wydziału Lekarskiego CM UJ.

Zainteresowania naukowe profesora są bardzo rozległe, stara się ciągle rozwijać i aktywnie uczestniczyć w życiu krajowych i światowych środowisk terapeutycznych – jest prezesem Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, członkiem licznych organizacji międzynarodowych m.in.: International Association of Child and Adolescent Psychiatrists and Allied Professions, European Family Therapy Association i World Psychiatric Association, w której pełnił funkcję przedstawiciela regionalnego. Wyniki jego prac badawczych zostały ogłoszone w blisko 150 publikacjach naukowych.

Zapraszamy do obejrzenia galerii zdjęć!